Хьарам

Йаьссачу йистйоцчу арахь охьабаьхна бIеннаш эзарнаш дагалоцуш.

Адаман доцчу хьелашкахь дийна биса гIиртина а… дийна бисина а болу бIеннаш эзарнаш дагалоцуш.

Иза тарих (истори) йу.

Иза вайн тарих йу.

Халкъан хьуьнаран тарих.

Йамартлонан, тешнабехкан тарих, йаа-мала а доцуш, хьелий дIасадига леринчу шалон тIехь цхьана дийнахь дийнна халкъ шен Даймахках а, долахь мел долчух даьккхина, шен махкана эзарнаш чаккхармаш гена дIадигначу пачхьалкхан куьйгаллин боьхачу гIуллакхан тарих.

44-гIа… Кхазахийн мохк… Лачкъа меттиг боцу шело, дегIах а, сих а чекхболу мох. Дийнна доьзалш мацалла леш бара. Цицигаш а, жIаьлеш а хIун ден дара, дехкий а, шаьш кIелхьардовлуш, довдуш дара махкахбаьхнарш болчуьра. Адамаш кхетамах довлура, акхадевллачу, адаман сибатах къаьстинчу адамаша адамийн декъеш дууш меттигаш йаьхкира.

Дерриге а хилла… ХIораммо а шен-шен кепара тIеэцнера мацаллин Iожалла. Цхьаммо халла хезаш доIанаш дора, меттара гIатта гIора а доцуш… кхечо, барзо санна, цавалархьама, напха — боданехь, буса лохура. Мухха висина а дийна висархьама…

Ишттачу цхьана буьйсанна, уьстагI а беана, цхьана къоначу нохчичо шен берриге лулахой гулбинера: йуххерчарна а ца луш, шен хIума къайллах шена йуучех вацара иза…

Цо схьакхайкхинчарна йукъахь цхьа воккха стаг вара. Мацалло гIелвина волу иза, карахь схьавалийнера.

«Кху тайпана хаза хьожа йалсаманехь бен хила йиш йац», — неIсагIех чоьхьа ма-веллинехь, йуучуьнга сатасарца элира цо. ТIаккха, йехха соцунгIа лаьттинчул тIаьхьа, меллаша хаьттира цо: «Везачу Дела дуьхьа алахьа, Хьаьжа-Мурд, бакъдерг, хIара хIун уьстагI бу?»

Иштта хаттар шега дийр ду аьлла дагадеана а хилла воцу хIусамда вуьйхира, амма ма-дарра дийцира цо: «Суна доккха сий ду сайн хIусамехь хьо тIеэцар. Делан цIарца доьхуш ву хьо… Ас жоп лур ду тIаккха: и уьстагI ас лачкъийна бу».

Хала тийналла хIоьттира.

«Ахь суна бехк ма билла, кIант. Сан оцу кхачанах кхета йиш йац», — элира къеначу нохчичо, халла хезаш.

Масех де даьлча и стаг мацалла велира.

ХIара суна дийцинарг ву Эвтарара С-Э.Докуев.

Проза.Ру сайтан Ясаев Лечин агIон тIера хIара дийцар нохчийн матте гочдина ГАЙТУКАЕВ Асламбека.

Леча ЯСАЕВ